İlk inen sure olan “Alak Suresi”, Kur’an’ın 96. suresidir ve toplamda 19 ayetten oluşmaktadır. Mekke’de indirilen bu sure, adını 2. ayette geçen “alak” kelimesinden almaktadır ve bu kelime “kan pıhtısı / embriyo / zigot” gibi anlamlara gelmektedir. İlk beş ayetinin Ramazan ayının son 10 günü içerisindeki tek günlerden biri olan Kadir Gecesi’nde indiğine inanılır. Peygamber Muhammed’in surenin ilk beş ayetini Hira Mağarası’nda iken Cebrail tarafından aldığı ve bu olayın Muhammed’in ilk vahiy alma deneyimi olduğuna inanılmaktadır. Sure, “Ikra’ (Oku” sözcüğüyle başladığı için Müslümanlar arasında Allah’ın ilk emri ve İslam’ın okumaya verdiği önemi gösterdiği düşünülmektedir.
Tefsir uzmanları, surenin 9. ayetinden sonraki kısmının Mekkeli pagan Ebû Cehil hakkında indiği konusunda hemfikirdirler. Ebû Cehil’in Muhammed ve inananları Kâbe önünde namaz kılmalarını engellemeye kalkışması sonucunda Allah’ın, asıl adı Amr bin Hişam olan Ebû Cehil’e karşı bir eleştiri ve uyarı olarak görülmektedir.
Sure, insanın yaratılış süreci ve Allah’ın kudretine vurgu yaparak başlamaktadır. İnkar edenlere karşı uyarılar içeren bu surede, Allah’a karşı saygı ve ibadetin önemi vurgulanmaktadır. İnsanın yaratılışından başlayarak düşünce özgürlüğü ve inanç üzerine derin düşünceler içeren bu sure, Müslümanlar için önemli bir rehber niteliği taşımaktadır.
“Alak” kelimesi, erkeğin spermi ile döllenmiş dişi yumurtadan oluşan hücre topluluğunun rahim çeperine tutunmuş şekline denir. Türkçede “alâka” olarak kullanılan bu kelime, “bağlantı” veya “ilgi” gibi anlamlarda da kullanılmaktadır. Embriyo ve rahim duvarına tutunma süreci ile ilişkili olarak kullanılan bu kelime, tıp biliminin ilerlemesiyle yeni anlamlar kazanmıştır.
Surede yer alan ayetler insanın yaratılışına, kaderine ve ibadete dair derin düşünceler içermektedir. Allah’ın sonsuz kudreti ve insanın acziyeti ön plana çıkarılarak okuyucuya sorumluluk ve ibadetin önemi hatırlatılmaktadır. Sure, inananların hayatlarında rehberlik eden önemli bir metin olarak kabul edilir.
